Safranbolu’da Hasan Dede Türbesi’nin bulunduğu kayanın arkasından başlayan, Büyük Göztepe Tümülüsü’nü de içine alan mevcut boş araziler imara açılmıştır.
Hâlbuki 1975 yılında Safranbolu’nun kaderini değiştiren Safranbolu Belediyesi Eski Başkanı Sayın Kızıltan Ulukavak ve dönemin Belediye Meclis üyelerinin oybirliğiyle aldığı kararın 40. yılını yeni idrak etmiştik. Bu kararın meyvesidir ki Safranbolu UNESCO Dünya Miras Listesine 1994 yılında dâhil olmuştur. Hatta bu kazanımların nimetleri günümüzde toplanacak düzeye gelmiştir.
Geçtiğimiz yıl UNESCO Dünya Miras Listesindeki 20. yılını kutlayan Safranbolu’nun bu özel statüsünü günümüz Belediye Başkanı Necdet Aksoy ve meclis üyelerinin çoğunluğu görmezden gelmiştir. Öyle ki 40 yıllık tecrübeye rağmen arsa ve arazi rantına yenik düşen idari anlayışlarıyla Göztepe Tümülüsü çevresi imara meclis kararıyla açılmıştır.
Geçtiğimiz yıl boyunca Safranbolu’nun UNESCO Dünya Miras Listesine dâhil oluşunu unutup, son dakikada apar topar ışıklı tabelalar asan ve gerektiği gibi bir yirminci yıl etkinliği ortaya koymayı başaramamış bu idari anlayış; Türkiye’de kentsel sit alanı oluşturmada öncü Safranbolu’nun 40. yılı kutlamalarına 2015 yılında aldığı belediye meclisi kararıyla bu sefer tam zamanında başlamış oldu! Bu kararın sonucu olarak, Safranbolu’nun doğal dokusu bozulmamış tek tepesinde evler yükselirken Safranbolu siluetine son ve öldürücü darbe de indirilmiş olacaktır.
Bu yazıyı okuyan yetkililer kamuoyu önüne çıkarak, “Efendim, Hasan Dede Kayası değildir imara açılan”, “Efendim tek katlı binalar yapılacak”, “Efendim siluet bozulmayacak, evler gözükmeyecek” diyecek olurlarsa aklınıza hemen şu Bektaşi fıkrası gelsin… Eskiden beri anlatılır: “Bektaşi’ye sorarlar: “Neden namaz kılmıyorsun?” diye. Bektaşi de “Cenab-ı Allah Kur’an’da ayetinde buyurmuş; namaza yaklaşmayın ” cevabını verir. “Ancak o âyetin başında ‘İçkili iken…’ buyrulur” denilince Bektaşi, “Ben hafız değilim, o kadarını da bilemem” demiştir.” Bilmem anlatabildim mi?
Bu karar çok ciddidir efendim. Çünkü Safranbolu UNESCO Dünya Miras Komitesi’nin hazırladığı Dünya Miras Listesi’ne 1994 tarih ve 614 sıra numarası ile kayıt olduğunda, “Kültürel Miras” ölçütlerinin V. maddesinde “…Safranbolu hala dışsal etkenlere maruz kalabilmektedir. Bu yüzden de bu geleneksel yerleşimi korumak için devamlılık arz eden çabaların gösterilmesi gerekmektedir.”* ikazında bulunulmuştu. Ancak bu karar durdurulmadığı takdirde Safranbolu’nun UNESCO marka değeri büyük yara alacaktır.
Hıdırlık tepesinden gözüken ve Safranbolu siluetini bozan, sanayinin arkasındaki Barış Mahallesi kötü görseline ve tarihî Hükümet Konağı’ndan gözüken Babasultan Mahallesi’nin görüntüsüne şimdi de büyük Göztepe Tümülüsü ve çevresi eklenecektir. Bu paye de imza sahiplerine yetecektir sanırım…
Bu imar değişikliğine gereken itirazın yapılmaması oldukça şaşırttı beni. Türk töresidir, illa bir kahraman aranıyorsa, kırkına yeni girmiş Safranbolu’yu kötü ruhlardan korumak için buyurun efendim…
Eski Türk inanışında büyük kahramanlar 7 (yedi) günde kendine gelirler, 40 (kırk) gün sonra da delikanlı gibi hayata başlarlardı. 40 kahramanlık alametidir. Yeni doğum yapan kadının 40 gün yanından ayılmazlar ki bu, bebeği kötü ruhlardan korumak içindir. Hatta anneyi ve çocuğu kırkbasandan korumak için kırkıncı gününde yıkarlardı. Halk arasında kırklama diye bilinen bu temizlenme süreci günümüzde de yaşamaktadır. Türklerin Müslüman olmasıyla beraber de ölüm sonrası 40. günde Kur’an okunmaya başlamıştır. Hatta 40’lara karışma olarak ifade edeceğimiz dini terimler ortaya çıkmıştır. Bu inanışın izleri Safranbolu evlerinde de görülebilir. Yörük Köyü’ndeki Sipahioğlu Konağı’nın başodasındaki duvar çizimlerinde yer alan 3 vazodaki 7 karanfilin toplamda 40 sayısına ulaşması gibi.
Sözün kısası, yaklaşık yüzde 40 oyla seçilen Belediye Başkanı Sayın Necdet Aksoy’un ve diğer partili belediye meclis üyelerinin görevi, tıpkı 1975 yılında olduğu gibi evrensel kıstasların geçerli olduğu bir yönetim anlayışını Safranbolululara ve dünyaya sunmaktır.
* (Türkiye’nin Dünya Miras Alanları UNESCO, s.216, 2009)
